W Sejmie znajduje się rządowy projekt nowelizacji Kodeksu Pracy, który zawiera długo wyczekiwane przepisy szczegółowo regulujące pracę zdalną. Przepisy wyczekiwane są zarówno przez pracowników, jak i pracodawców. Jedni czekają głównie na uregulowanie kwestii pokrycia kosztów prądu czy dostępu do sieci, a drudzy m.in. na unormowanie prawa do kontroli pracownika na tzw. zdalnej. Na ten temat dyskutowali uczestnicy panelu dyskusyjnego w ramach VI Krajowego Kongresu Sekretarzy.

Najwyższy czas, aby instytucja pracy zdalnej znalazła się na stałe w Kodeksie pracy. Stałej regulacji wciąż wymagają takie kwestie jak: korzystanie z własnego sprzętu przez pracowników, organizacja miejsca do pracy w domu czy ubezpieczenia od wypadków. – Dotąd praca zdalna nie była uregulowana w prawie pracy, odnosiła się do niej tylko tzw. ustawa covidowa. Teraz ma się to zmienić – mówił Adam Skowronek, Sekretarz miasta Siemianowice Śląskie. 

Czy nasze urzędy są gotowe do instytucji pracy zdalnej? 

Dr hab. Jarosław Czerw, Sekretarz Gminy Gościeradów na przykładzie swojej gminy, w której obecnie ok. 7000 mieszkańców oraz ok 30 urzędników przedstawił problemy, które dotykały większość małych gmin w okresie pandemii. Wiosną 2020 r. większość pracowników wyraziła chęć pracy zdalnej, jednak tylko jeden pracownik mógł pracować w pełni zdalnie. Gmina nie miała bezpiecznych łączy i zdigitalizowanych zasobów dokumentów. Pojawiło się wiele problemów m.in. dotyczących przetrzymywania dokumentów służbowych w domu. W Polsce mamy ok 1500 małych urzędów, większość z nich nie jest przystosowana do efektywnej pracy zdalnej. 

Projekt nowej ustawy zakłada jedno ciekawe rozwiązanie - pracę hybrydową. Można będzie wykonywać pracę zdalnie np. 3 dni w tygodniu, a 2 stacjonarnie, dzięki czemu dwie osoby mogą na zmianę pracować w urzędzie wykorzystując jedno stanowisko pracy. Paleta możliwości projektu zmian Kodeksu pracy jest szeroka. To od pracodawców zależeć będzie, jak je wykorzystają.

 Czy można kontrolować pracownika na pracy zdalnej?

- Podstawowa forma regulacji jest uzgodnienie miedzy pracodawca a pracownikiem, porozumienie ze związkami zawodowymi lub porozumieniem pracowników. Pracodawca wydaje regulamin, który zawiera informacje, że w jego urzędzie jest możliwe wykonanie pracy zdalnie - mówiła Anita Gwarek z Głównego Inspektoratu Pracy.

Podczas stanu wyjątkowego bazujemy na poleceniu pracodawcy. Wtedy koniecznym jest uzyskanie od pracownika oświadczenia dot. spełniania przez niego w miejscu pracy zdalnej warunków technicznych i lokalowych. Natomiast, w przypadku, gdy pracodawca nie może zabezpieczyć warunków bezpiecznej pracy w urzędzie, wymagane jest oświadczenie od pracownika. Takie polecenie może być cofnięte przez pracodawcę w każdym czasie z jednodniowym wyprzedzeniem.

Co dotyczy pracy okazjonalnej, którą przewiduje pracodawca, jest pracą na wyraźny wniosek pracownika i zawsze pochodzi od niego. Obecnie okazjonalna praca zdalna w roku kalendarzowym nie może przekroczyć 24 dni. 

Prawa i obowiązki pracowników

- Pracownicy muszą znać swoje prawa i obowiązki, a przepisy zawarte w regulaminie muszą być jednolite dla wszystkich - mówił Jarosław Czerw. Ważnym jest też wskazanie grup pracowników w stosunku do których może być wykonywana praca zdalna. - Wiemy, że praca zdalna w sektorze niepublicznym jest powszechna i pracownicy wywiązują się ze swoich obowiązków. My jako administracja publiczna musimy weryfikować efekty pracy i może ona będzie jeszcze bardziej efektywna niż wykonywana stacjonarnie - mówił. 

W ramach obecnych przepisów rodzic dziecka do 4 lat może wystąpić do pracodawcy o pracę zdalną. Pracodawca nie bardzo może odmówić. Ustawodawca pracuje nad rozszerzeniem tej grupy o matki dzieci do lat 8 lat.

Miejsce pracy zdalnej wg nowych przepisów

W obecnym rozwiązaniu ustawodawca przewidział zwrot środków, czego nie przewidywała ustawa covidowa. Miejscem pracy zdalnej pracownika nie musi być miejsce zamieszkania. Nowe przepisy nałożą także na pracodawcę obowiązek zwrotu kosztów energii elektrycznej i usług telekomunikacyjnych, używanych podczas wykonywania czynności służbowych. Zwrot może mieć formę rozliczenia lub ryczałtu.

- Zgodnie z Kodeksem Pracy i BHP urządzenie miejsca pracy należy do pracownika, to on powinien posiadać wiedzę, jak to stanowisko ma wyglądać w jego domu lub miejscu pracy zdalnej. Pracownik ma złożyć oświadczenie co do spełnienia wymagań zgodnie zasad BHP i ergonomii - mówiła Anita Gwarek.

- Duże urzędy są w zupełnie innej sytuacji niż małe gminy - mówił Jarosław Czerw. - Wciąż nie wiemy, jak ze wszystkimi wyzwaniami poradzą sobie małe jst - dodał. 

Panel był częścią VI Krajowego Kongresu Sekretarzy.